چطور مهندس پرواز شویم؟

هواپیما به‌عنوان یک وسیله پیچیده و پرکاربرد در زندگی روزمره ما انسان‌ها کاربرد زیادی دارد. استفاده از این وسیله در کم‌کردن زمان سفر و همچنین بالا بردن اطمینان کاری نقش بسیار مهمی را ایفا کرده است. طبیعتاً می‌دانیم که هواپیما برای پرواز در ارتفاعات مختلف و با سرعت‌های متفاوت نیاز به سیستم‌های متعدد برای پرواز در شرایط مختلف دارد.

امکان استفاده از همه سیستم‌های موجود در هواپیما نیازمند دانش و تسلط بر این سیستم‌ها است. یکی از افراد مؤثر و مهمی که در این زمینه می‌تواند از سیستم‌های هواپیما در شرایط مناسب و در زمان معین، استفاده لازم و درست را انجام دهد، مهندس پرواز است. در زمان‌های گذشته به‌علت فشار کاری و زیاد بودن سیستم‌های موجود در هواپیما، شخصی به‌عنوان مهندس پرواز در داخل هواپیما حضور داشت و به‌عنوان یکی از اعضای تیم پرواز در هواپیما به کار خود ادامه می‌داد. این شخص معمولاً در کابین خلبان می‌نشست و سیستم‌های هواپیما را از داخل کابین رصد کرده و در صورت بروز ایراد، مشکل را مرتفع می‌کرد و سیستم‌های مختلف را تحت کنترل خود داشت.

با رشد روزافزون تکنولوژی و استفاده از سیستم‌های پیشرفته در ساخت هواپیما، وظایف مهندس پرواز توسط این سیستم‌ها مرتفع شد و دیگر نیازی به حضور فیزیکی این متخصصین در طول پرواز نیست. عملکرد مهندسی پرواز که در جهت آشنایی با سیستم‌های مختلف هواپیما و همچنین کم‌کردن فشار کاری در داخل کابین خلبان بود، به سیستم‌ها و کامپیوترهای مختلف ارجاع داده شد که توانسته‌اند با دقت بالاتر و کاهش خطای انسانی احتمالی، عملکرد بهتری داشته باشند.

در گذشته تمامی محاسبات کارایی و عملکردی هواپیما توسط مهندس پرواز انجام می‌شد و در نهایت به‌صورت داده‌های مشخص به خلبان ارائه می‌کرد تا به کمک آن عملیات پرواز را انجام دهد. اما امروزه این محاسبات تماماً توسط کامپیوتر انجام می‌شود که تأثیر شایانی در دقت این اطلاعات داشته است.

برای مهندسی پرواز چه رشته‌ای بخوانیم؟

معمولاً این شاخه از آموزش نیازمند تسلط کامل بر سیستم‌های مختلف هواپیما است. همچنین آگاهی از عملکرد این سیستم‌ها می‌تواند در شرایط اضطراری و در شرایط نرمال کار مناسب را از سیستم‌های مربوطه انتظار داشته باشد. رشته مهندسی پرواز جزو رشته‌های مصوب آکادمی‌ها و مرکز آموزش خلبانی بوده و به‌صورت رشته مجزا در دانشگاه‌ها وجود داشته است. البته این آموزش در بعضی از ایرلاین‌ها و مراکز عملیاتی پروازی نیز به‌صورت مجزا آموزش داده می‌شد.

سرفصل‌های آموزشی مهندسی پرواز

در این شاخه از علم معمولاً فصل‌هایی ارائه می‌شود که دیدگاه‌های مهندسی موجود مورد دقت و بررسی قرار می‌گیرد. مهندس پرواز شخصی است که با آگاهی کامل به سیستم‌های مختلف هواپیما توانسته است کارایی خوبی از هواپیما در شرایط مختلف بدست آورد. دروسی مانند آشنایی با پرواز، آیرودینامیک پرواز، سیستم‌ها و ساختارهای مختلف بدنه و ساختمان هواپیما، آگاهی از مقررات پروازی، آشنایی با اصول کارایی و عملکرد مختلف موتورهای هواپیما و بدنه هواپیما در شرایط مختلف، فیزیولوژی و ساختار بدنی مؤثر در پرواز و در نهایت آشنایی نسبی با پرواز را شامل می‌شود.

مدت زمان آموزش مهندسی پرواز

مدت زمان آموزش مهندسی پرواز معمولاً حدود دو سال و نیم است که با اضافه کردن دوره‌های زبان و آشنایی با اصول زبان‌های خارجی، این زمان ممکن است به سه سال و نیم یا چهار سال ارتقا پیدا کند.

هزینه‌های آموزشی مهندسی پرواز

با توجه به منسوخ شدن این رشته و حذف این شغل از داخل کابین، هزینه‌های آموزشی مربوط به این شاخه مربوط به قبل است که طبیعتاً با رقم‌های امروزی و افزایش قیمت‌های آموزشی قابل قیاس نمی‌باشد.

وظایف شغلی مهندس پرواز

همان‌طور که در بالا اشاره شد، مهندس پرواز به‌عنوان کارشناس کاملاً مسلط و آشنا به سیستم‌های مختلف هواپیما در داخل پروازهای قدیمی به کار خود می‌پرداخت. تغییرات ایجاد شده در عملکرد هواپیما و همچنین سیستم‌های مختلف در طول پرواز و اعمال شرایط جدید با توجه به تغییرات ممکن نیز بر عهده مهندس پرواز بود. روبه‌روی مهندس پرواز پنل بزرگی وجود داشت که همه سیستم‌های هواپیما اطلاعات خود را در آن پنل به اشتراک می‌گذاشتند و مهندس پرواز با در نظر گرفتن همه پارامترهای موجود در این پنل، پرواز را بررسی و پرواز خود را انجام می‌داد.

شرایط ثبت‌نام در رشته مهندسی پرواز

برای ثبت‌نام معمولاً از شاخه‌های موجود برای ورود به دانشگاه استفاده می‌شد و کسانی که در کنکور شرکت می‌کردند و پس از قبول شدن در آزمون‌ها وارد این شاخه می‌شدند و تحصیلات خود را در این زمینه ادامه می‌دادند. پس برای ورود به رشته‌های مهندسی پرواز فقط کافی بود که در کنکور شرکت کرده و پس از قبولی وارد دانشگاه شده و ادامه تحصیل دهند. اما در بعضی از مراکز، انجام تست‌های پزشکی نیز جزو الزامات محسوب می‌شد و شخصی که به‌عنوان متقاضی مهندسی پرواز داوطلب بود باید به پزشکان معتمد مورد نظر رجوع کرده و از لحاظ سلامت فیزیکی و سلامت روانی مورد بررسی کامل قرار می‌گرفت و پس از تأیید پزشک معتمد، به ادامه تحصیل خود می‌پرداخت.

بازار کار رشته مهندسی پرواز

همان‌طور که قبلاً اشاره شد، مهندس پرواز از رشته‌های هوانوردی تقریباً منسوخ شده است و به غیر از شرکت‌ها و کشورهایی که از هواپیماهای قدیمی استفاده می‌کنند، موقعیت شغلی مناسبی برای این عزیزان وجود ندارد. شرکت‌های قدیمی جهت تغییرات ناوگان پروازی خود و جدید کردن وسایل پروازی مجبور به تغییر موقعیت شغلی این مهندسین پرواز بوده‌اند. برخی از این مهندسین پرواز به واحدهای خلبانی و عملیات ملحق می‌شدند و پس از گذراندن آموزش‌های لازم به‌عنوان کمک‌خلبان مشغول خدمت خود می‌شدند و برخی دیگر به واحدهای مهندسی در شرکت‌های مختلف هواپیمایی مشغول می‌شدند.

لازم به ذکر است که در برخی موارد و برخی شرکت‌ها که پروازهای خود را به نقاطی انجام می‌دهند که در آن‌ها پایگاه تعمیراتی مناسبی وجود ندارد، شخصی به‌عنوان مهندس در داخل هواپیما همراه با مسافران و خدمه پرواز می‌کند. در صورتی که این شخص صرفاً وظیفه انجام کار و عملیات روی هواپیما را روی زمین دارد و در هنگام پرواز از لحاظ قانونی هیچ مسئولیتی بر عهده او نمی‌باشد.

البته در صورت بروز اشکال، می‌توان از نظرات ایشان استفاده کرد و در جهت بالا بردن ایمنی پرواز بهره برد. اما در عمل در طول پرواز هیچ نظر یا پیشنهادی از طرف این شخص قابل قبول نمی‌باشد.

نتیجه‌گیری

اگرچه این رشته به‌عنوان یک شغل مجزا در پروازهای تجاری مدرن تقریباً منسوخ شده است، اما مهارت‌ها و دانش کسب‌شده در این حوزه می‌تواند پایه‌ای قوی برای فعالیت در سایر بخش‌های هوانوردی باشد. بسیاری از مهندسان پرواز سابق توانسته‌اند با گذراندن دوره‌های اضافی، به‌عنوان خلبان یا متخصصین فنی در صنعت هوانوردی مشغول به کار شوند.

در نهایت، با توجه به تغییرات سریع در صنعت هوانوردی و حرکت به سمت فناوری‌های پیشرفته، علاقه‌مندان به این حوزه باید نگاه بلندمدتی به آینده داشته باشند و مهارت‌های خود را با نیازهای روز هماهنگ کنند. اگرچه مهندسی پرواز به شکلی که در گذشته وجود داشت، دیگر رایج نیست، اما دانش و تجربیات مرتبط با آن همچنان می‌تواند در مسیرهای جدید شغلی مورد استفاده قرار گیرد و تأثیرگذار باشد.