دوره‌های آموزش هوانوردی

از خلبانی هواپیماهای تجاری گرفته تا مهندسی تعمیر و نگهداری، کنترل ترافیک هوایی و مهمانداری، فرصت‌های زیادی برای ورود به دنیای هوانوردی وجود دارد. در این مقاله، نگاهی به انواع دوره‌های هوانوردی خواهیم داشت و ویژگی‌های هر کدام را بررسی می‌کنیم. اگر به یادگیری مهارت‌های خلبانی علاقه دارید یا می‌خواهید در بخش‌های فنی و مدیریتی صنعت هوایی فعالیت کنید، آشنایی با این دوره‌ها می‌تواند به شما در انتخاب مسیر مناسب کمک کند.

معرفی دوره‌های خلبانی (Pilot Training Courses)

خلبانی فقط یک شغل نیست، بلکه هنری همراه با مسئولیت‌های بزرگ است که به دانش، مهارت و تعهد زیادی نیاز دارد. برای اینکه یک خلبان حرفه‌ای شوید، باید دوره‌های آموزشی مشخصی را بگذرانید که بسته به نوع گواهینامه و هدف شغلی متفاوت هستند. از آموزش‌های پایه برای مبتدیان تا دوره‌های پیشرفته برای پروازهای تجاری، هر مرحله از این مسیر، شامل ترکیبی از دانش تئوری و تمرین عملی پرواز است.

دوره خلبانی خصوصی (PPL – Private Pilot License)

دوره خلبانی خصوصی (PPL) اولین گام برای ورود به دنیای خلبانی است. این دوره به شما امکان می‌دهد تا به عنوان خلبان یک هواپیمای تک موتوره، پروازهای شخصی و تفریحی انجام دهید. با داشتن گواهینامه PPL، می‌توانید با دوستان و خانواده خود به سفرهای هوایی کوتاه بروید و از مناظر زیبای طبیعت لذت ببرید.
در واقع گواهینامه خلبانی PPL برای پرواز با هواپیماهای کوچک و سبکی است که برای پروازهای شخصی و تفریحی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این هواپیماها معمولاً ظرفیت محدودی دارند (معمولاً ۲ تا ۴ نفر) و برای پرواز در مسافت‌های کوتاه و متوسط مناسب هستند. هزینه خرید، نگهداری و پرواز با این هواپیماها نسبت به هواپیماهای بزرگتر بسیار کمتر است. به علاوه به دلیل سادگی طراحی و کنترل، یادگیری پرواز با این هواپیماها نسبتاً آسان است.

مدت زمان آموزش:

• بخش تئوری: معمولاً ۲۵۰ ساعت کلاس آموزشی شامل دروس هواشناسی، قوانین هوانوردی، ناوبری و عملکرد هواپیما است.
• بخش عملی: حداقل ۴۵ ساعت پرواز، که شامل تمرین‌های پرواز انفرادی و همراه با مربی می‌شود.

پس از اتمام این دوره و قبولی در آزمون‌های نهایی، فرد می‌تواند به‌عنوان یک خلبان خصوصی، پروازهای شخصی و تفریحی انجام دهد اما مجاز به فعالیت‌های تجاری نخواهد بود.

دوره خلبانی تجاری (CPL – Commercial Pilot License)

هواپیماهایی که برای جابه‌جایی مسافر یا بار استفاده می‌شوند، به‌عنوان هواپیماهای تجاری شناخته می‌شوند. خلبانی این نوع هواپیماها نیازمند مهارت‌های پیشرفته و آموزش‌های تخصصی است. در واقع دوره خلبانی تجاری CPL، به عنوان پلی برای ورود به دنیای حرفه‌ای خلبانی و رسیدن به رویاهای بزرگتر در آسمان‌ها شناخته می‌شود.

داشتن گواهینامه خلبانی تجاری به فرد این امکان را می‌دهد که به‌صورت حرفه‌ای و در ازای دریافت حقوق، به‌عنوان خلبان در ایرلاین‌ها، شرکت‌های هواپیمایی، حمل‌ونقل بار یا سایر فعالیت‌های هوایی مشغول به کار شود. این دوره هوانوردی شامل آموزش‌های پیشرفته‌تر نسبت به خلبانی خصوصی (PPL) است و دانشجو را برای هدایت هواپیما در شرایط پیچیده‌تر آماده می‌کند.

مدت زمان آموزش:

بخش تئوری:  ۲۷۰ساعت کلاس آموزشی که شامل دروس پیشرفته‌ای مانند هوانوردی، ناوبری، هواشناسی، مقررات هوایی، مدیریت پرواز و عملکرد پیشرفته هواپیما می‌شود.

آموزش عملی:  این بخش شامل ۱۳۵ ساعت پرواز با هواپیماهای تک موتوره و چند موتوره است. بخشی از این ساعات پروازی، به پروازهای عملی و بخش دیگر پرواز با استفاده از دستگاه‌های شبیه‌ساز پرواز (سیمولاتور) اختصاص دارد.

دوره خلبانی حمل و نقل هوایی (ATPL – Airline Transport Pilot License)

در ادامه بررسی انواع دوره های هوانوردی نوبت به دوره ATPL می‌رسد. گواهینامه خلبانی حمل و نقل هوایی (ATPL) آخرین دوره در آموزش‌های خلبانی است که برای فعالیت به‌عنوان خلبان در ایرلاین‌ها و پروازهای تجاری ضروری است. این دوره دانشجویان را برای پرواز در شرایط حرفه‌ای، مدیریت پروازهای مسافربری و باری، و کار در محیط‌های پیچیده عملیاتی آماده می‌کند. دوره ATPL شامل آموزش‌های پیشرفته در زمینه‌های مختلفی مانند آیرودینامیک پیشرفته، ناوبری پیچیده، هواشناسی تخصصی، قوانین هوانوردی بین‌المللی، عملکرد هواپیماهای سنگین و سیستم‌های پیشرفته، مدیریت منابع کابین (CRM) پیشرفته و مدیریت ایمنی پرواز (SMS) است.
مدت زمان آموزش:
بخش تئوری: شامل ۲۵۲ ساعت کلاس آموزشی، که مباحث پیشرفته‌ای مانند قوانین هوانوردی، ناوبری پیشرفته، عملکرد هواپیما، مدیریت منابع خدمه (CRM)، عملیات پروازی و هواشناسی پیشرفته را پوشش می‌دهد.

بعد از اتمام این دوره، مدرک ATPL به‌صورت FROZEN صادر می‌شود. یعنی فرد آموزش‌های لازم را گذرانده و آزمون‌های تئوری را با موفقیت پشت سر گذاشته است، اما برای دریافت ATPL کامل (Unfrozen) باید تعداد ساعات پروازی مشخصی را (معمولاً ۱۵۰۰ ساعت) انجام دهد.

دوره آموزش پرواز با ابزار (IR – Instrument Rating)

دوره آموزش پرواز با ابزار (IR) یک دوره تخصصی در میان انواع دوره های هوانوردی است که به خلبانان آموزش می‌دهد چگونه در شرایط آب و هوایی نامساعد و با دید محدود، با استفاده از ابزار دقیق هواپیما پرواز کنند. این دوره، مهارت‌های لازم برای پرواز در شرایط IFR (Instrument Flight Rules) را به خلبانان آموزش می‌دهد. در دوره IR، خلبانان با سیستم‌های ناوبری پیشرفته، روش‌های پرواز با ابزار و مدیریت شرایط اضطراری در پروازهای IFR آشنا می‌شوند. گذراندن دوره IR برای خلبانان حرفه‌ای، به‌ویژه آن‌هایی که قصد فعالیت در پروازهای تجاری را دارند، ضروری است.
مدت زمان آموزش:
• بخش تئوری: 180 ساعت کلاس آموزشی شامل مباحث ناوبری با ابزار، سیستم‌های الکترونیکی و ناوبری، هواشناسی پیشرفته و روش‌های مدیریت پرواز در شرایط دید محدود است
• بخش عملی: حداقل ۴۰ ساعت پرواز با ابزار، شامل تمرین‌های پرواز با اتکا به سیستم‌های ناوبری و شبیه‌سازی شرایط واقعی پرواز در آب‌وهوای نامساعد است.

دوره آموزش پرواز با چند موتوره (ME – Multi-Engine Rating)

از انواع دوره های هوانوردی می توان به دوره آموزش پرواز با هلیکوپتر یا هواپیماهای چند موتوره (ME – Multi-Engine Rating) اشاره کرد که به خلبانان این امکان را می‌دهد تا با هواپیماها یا هلیکوپترهای دارای چند موتور پرواز کنند. یکی از مهم‌ترین بخش‌های دوره ME، آموزش به خلبانان برای مدیریت هم‌زمان چند موتور است. خلبان باید بتواند در شرایط مختلف، میزان قدرت موتور، مصرف سوخت و دیگر جزئیات فنی مرتبط با چند موتور را مدیریت کند.

خلبانان باید در این دوره یاد می‌گیرند که در صورت خرابی یکی از موتورها یا مشکلات دیگر، به سرعت و به طور مؤثر واکنش نشان دهند. این دوره شامل تمرین‌هایی در شبیه‌سازی خرابی موتور و اجرای عملیات برای فرود اضطراری است.

دوره مربی‌گری پرواز (CFI – Certified Flight Instructor Course)

این دوره که با نام دوره معلم خلبانی یا دوره Instructor Pilot نیز معرفی می‌شود، یکی از اونواع دوره های هوانوردی است. مربی‌گری پرواز شامل یک دوره آموزشی کوتاه مدت برای استاد خلبانی است. خلبانان پس از پایان دوره آموزشی می‌توانند در این دوره شرکت کنند و پس از گذراندن یک دوره آموزشی گراند و ساعت‌ها پرواز به عنوان استاد خلبان، موفق به دریافت گواهینامه مربی‌گری پرواز خواهند شد. در این دوره بیشتر مباحث آموزشی در حوزه روانشناسی است و برخورد مناسب با دانشجو در طول پرواز است استاد خلبان دراین دوره یاد می‌گیرد در صورت رخ دادن حوادث ناگهانی در طول پرواز چگونه باید براسترس خود غلبه و شرایط را مدیریت کند و آموزش‌های لازم را به دانشجو منتقل نماید.

دوره‌های تایپ هواپیما

دوره آموزش هوانوردی تایپ هواپیما برای خلبانانی برگزار می شوند که می‌خواهند مجوز پرواز با مدل خاصی از هواپیما را دریافت نمایند. انواع تایپ های هواپیما عبارتند از:

• Boeing 737
• Airbus 310
• Airbus300-600
• Airbus320
• MD

انواع گواهینامه‌های خلبانی هلیکوپتر

گواهینامه‌های خلبانی هلیکوپتر هم مانند دوره‌های پرواز با هواپیما است و شامل مراحل مقدماتی تا پیشرفته می‌باشد. از آنجاییکه هزینه‌های آموزش خلبانی هلیکوپتر بسیار بالاتر از دوره های ‌خلبانی هواپیما می‌باشد، علاقه مندان به این رشته معمولا از طریق دریافت بورسیه از ارگان‌های مختلف و یا شرکت در کنکور و تحصیل در دانشکده‌های نظامی(دانشکده شهید ستاری و یا سایر دانشگاه‌های ارتش) در این دوره‌ها شرکت می‌کنند. البته که شرکت در دوره های خلبانی هلیکوپتر برای عموم آزاد است.

گواهینامه خلبانی خصوصی هلیکوپتر (PPL-H – Private Pilot License Helicopter)

یکی دیگر از انواع دوره‌های هوانوردی شامل آموزش پرواز با هلیکوپتر است. گواهینامه خلبانی خصوصی هلیکوپتر (PPL-H) به شما این امکان را می‌دهد که به عنوان خلبان یک هلیکوپتر، پروازهای شخصی و تفریحی انجام دهید. این مجوز به خلبان اجازه می‌دهد که بدون دریافت هزینه، پرواز کند، اما برای فعالیت‌های تجاری نیاز به دریافت مجوزهای پیشرفته‌تر مانند CPL-H دارد.

در این دوره، دانشجویان با اصول پرواز هلیکوپتر، عملکرد سیستم‌های آن، قوانین هوانوردی و مهارت‌های کنترل پرواز آشنا می‌شوند. تمرینات پروازی هم شامل برخاستن، فرود، هاورینگ (شناور ماندن در هوا) و مانورهای ناوبری می‌شود.

مدت زمان آموزش:

• بخش تئوری: معمولاً ۲۵۰ ساعت کلاس آموزشی که شامل دروس هواشناسی، آیرودینامیک هلیکوپتر، مقررات پروازی، ناوبری و عملکرد پروازی می‌شود.
• بخش عملی: حداقل ۴۵ ساعت پرواز، که شامل تمرین‌های پروازی تحت نظر مربی، پروازهای انفرادی، مانورهای کنترلی است.

گواهینامه خلبانی تجاری هلیکوپتر (CPL-H – Commercial Pilot License Helicopter)

گواهینامه خلبانی تجاری هلیکوپتر (CPL-H) گامی فراتر از پروازهای تفریحی است و به شما امکان می‌دهد به عنوان خلبان هلیکوپتر، به صورت حرفه‌ای و در ازای دریافت دستمزد، فعالیت کنید. با داشتن این گواهینامه، می‌توانید در طیف وسیعی از مشاغل مرتبط با هلیکوپتر، مشغول به کار شوید.

مدت زمان آموزش:

• دوره‌های تئوری: شامل ۳۰۰ ساعت آموزش‌های تئوری (گراند) است. در این دوره‌، شما باید مفاهیم مربوط به ناوبری، قوانین هوایی، جغرافیا، تعمیرات و نگهداری هلیکوپترها و اصول پرواز را یاد بگیرید.

• دوره عملی پرواز: برای دریافت CPL-H، معمولاً لازم است حداقل ۱۳۵ ساعت پرواز عملی داشته باشید. این ساعت‌ها معمولاً شامل پروازهای آموزشی و تمرینات عملی می‌شود.

گواهینامه خلبانی حمل و نقل هوایی هلیکوپتر (ATPL-H – Airline Transport Pilot License Helicopter)

گواهینامه خلبانی حمل و نقل هوایی هلیکوپتر (ATPL-H – Airline Transport Pilot License Helicopter) بالاترین گواهینامه‌ای است که یک خلبان هلیکوپتر می‌تواند بدست آورد و به افراد اجازه می‌دهد تا به عنوان خلبان ارشد (کاپیتان) در عملیات تجاری و حمل و نقل هوایی هلیکوپتر به کار گرفته شوند. این گواهینامه برای خلبانانی است که قصد دارند در خطوط هوایی تجاری، شرکت‌های حمل و نقل هوایی یا دیگر عملیات هوایی پیچیده فعالیت کنند.

دوره ATPL-H شامل آموزش‌های بسیار پیشرفته در زمینه‌های مختلفی مانند آیرودینامیک پیشرفته هلیکوپتر، ناوبری پیچیده، هواشناسی تخصصی، قوانین هوانوردی بین‌المللی، عملکرد هلیکوپترهای سنگین و سیستم‌های پیشرفته، مدیریت ایمنی پرواز و مدیریت ترافیک هوایی است. دوره ATPL-H عمدتاً شامل آموزش‌های تئوری است و ۲۵۲ ساعت آموزش مباحث مربوط به دوره گراند را در بر دارد.

دوره آموزش دیسپچری

برای انجام موفقیت آمیز یک پرواز لازم است تا افراد زیادی تلاش کنند. دیسپچرهای پروازی افراد آموزش دیده‌ای هستند که مسئولیت انجام امور مقدماتی پرواز از جمله بررسی و تضمین ایمنی پرواز، تعیین مسیر پرواز، موجودی سوخت و وزن هواپیما و … را برعهده دارند. جهت کسب اطلاعات بیشتر دوره دیسپچری را مطالعه نمایید.

دوره‌های مهمانداری هواپیما (Cabin Crew Training)

گروه دیگری که در انجام یک پرواز ایفای نقش می‌کنند، مهمانداران هواپیما هستند. بنابراین لازم است تا قبل از شروع به کار، مهارت‌های لازم را آموزش ببینند. به همین منظور یکی از دوره‌های آموزش هوانوردی، مهمانداری است. در این دوره، مهمانداران آموزش‌های کاملی درباره روش‌های ایمنی و برخورد با شرایط اضطراری دریافت می‌کنند. این آموزش‌ها شامل نحوه استفاده از وسایل اضطراری، تخلیه اضطراری هواپیما، ارائه کمک‌های اولیه پزشکی و استفاده از ماسک‌های اکسیژن است.

بخش دیگر آموزش‌های دوره مهمانداری مربوط به نحوه سرو غذا و نوشیدنی، ارائه خدمات به مسافران و ارتباط مؤثر با مسافران است تا بتوانند تجربه ایمن، راحت و خوشایند برای آنها رقم بزنند. این دوره برای افرادی که علاقه به کار در صنعت هوانوردی و ارائه خدمات به مشتریان دارند، انتخابی عالی است.

دوره آموزشی CRM

دوره CRM یا دوره مدیریت خدمه هوایی امروزه یکی از مهمترین و حیاتی ترین دوره های هوانوردی محسوب می شود. این دوره شامل مباحث مربوط به ارتباطات فردی، انجام کار تیمی و بهبود مهارت تصمیم گیری می‌باشد. این دوره از آموزش‌های هوانوردی با هدف افزایش کیفیت و ایمنی پرواز و ایجاد یک محیط و بستر مناسب جهت بالا بردن توانایی و استعداد افراد تشکیل می‌شود.

CRM بر اهمیت تصمیم گیری آگاهانه و حل موثر مشکلات تاکید دارد. عملیات پرواز همواره می تواند استرس زا باشد و CRM ابزارهایی را برای کمک به خدمه برای مدیریت موثر استرس ارائه می دهد. درک عوامل انسانی مانند خستگی، ادراک و تصمیم گیری برای CRM بسیار مهم است. آگاهی از این عوامل به اعضای خدمه پرواز کمک می کند تا خطاهای احتمالی را کاهش دهند و سطح بالایی از عملکرد را در طول پرواز حفظ کنند.

دوره عملیات فرودگاهی (Airport Operations Course)

دوره عملیات فرودگاهی یکی از انواع دوره‌های هوانوردی است که افراد را برای مدیریت و انجام کارهای روزانه در فرودگاه‌ها آماده می‌کند. عملیات فرودگاهی مربوط به مسائل مختلفی مانند بهبود عملکرد فرودگاه، ایمنی پروازها، خدمات به مسافران و هماهنگی عملیات مختلف است. کسانی که این دوره را می‌گذرانند، می‌توانند در موقعیت‌های مختلفی مثل مدیر عملیات فرودگاهی، مسئول ایمنی فرودگاه یا مسئول خدمات به مسافران در فرودگاه‌ها مشغول به کار شوند. دوره های Airops ، TIC ، airside safety نمونه هایی از دوره‌های عملیات فرودگاهی هستند.

دوره تعمیر و نگهداری هواپیما (Aircraft Maintenance Engineering – AME)

دوره تعمیر و نگهداری هواپیما (AME) یکی از دوره‌های مهم در هوانوردی است که به افراد آموزش می‌دهد چگونه هواپیماها را تعمیر، نگهداری و بازسازی کنند. این دوره مخصوص کسانی است که به مهندسی هوانوردی و تعمیرات فنی هواپیما علاقه دارند و به آن‌ها کمک می‌کند تا نقش کلیدی در ایمنی پروازها و عملکرد درست هواپیماها داشته باشند.

در این دوره، آموزش‌های فنی و تخصصی داده می‌شود که برای اطمینان از عملکرد صحیح و ایمن هواپیماها در طول پروازها ضروری هستند. این دوره معمولاً در دو شاخه اصلی مکانیک هواپیما و اویونیک هواپیما تقسیم‌بندی می‌شود.

دوره مکانیک هواپیما (Aircraft Mechanic Training)

دوره مکانیک هواپیما (Aircraft Mechanic Training) یا همان B1 یکی از انواع دوره‌های تخصصی در هوانوردی است که به افراد آموزش می‌دهد تا به عنوان تکنسین تعمیرات هواپیما وارد بازار کار شوند. این دوره به طور ویژه برای کسانی طراحی شده است که می‌خواهند در زمینه تعمیر و نگهداری سیستم‌های مکانیکی و ساختاری هواپیماها فعالیت کنند. دوره B1 شامل آموزش‌های فنی، دقیق و تخصصی است که در نتیجه آن افراد توانایی انجام تعمیرات، بازسازی و نگهداری قسمت‌های مکانیکی هواپیماهای مختلف را به دست می‌آورند.

دوره اویونیک (Avionics Engineering – سیستم‌های الکترونیکی هواپیما)

دوره اویونیک (Avionics Engineering) یا مهندسی سیستم‌های الکترونیکی هواپیما، به مطالعه و تعمیر سیستم‌های الکترونیکی و الکتریکی موجود در هواپیماها اختصاص دارد. این سیستم‌ها شامل تمامی تجهیزات الکترونیکی و ارتباطاتی هستند که برای ناوبری، ارتباطات، کنترل پرواز و نظارت بر عملکرد هواپیما به کار می‌روند.

یکی از مهم‌ترین بخش‌های دوره اویونیک، یادگیری نحوه شناسایی و رفع مشکلات در سیستم‌های الکترونیکی است. این بخش شامل آموزش استفاده از تجهیزات تست و شبیه‌سازهای عیب‌یابی برای شناسایی خرابی‌ها و انجام تعمیرات است. در این دوره، دانشجویان به صورت عملی در محیط‌های کارگاهی و شبیه‌سازی شده تمرین می‌کنند تا مهارت‌های مورد نیاز خود را کسب کنند.

دوره تعمیر و نگهداری هواپیما

اگر برای شرکت در دوره های آموزش هوانوردی نیاز به مشاوره و راهنمایی دارید، در ساعات اداری با شماره‌های ۰۲۱۴۴۶۵۰۶۳۳-۰۲۱۴۴۶۷۳۱۷۲ تماس حاصل نمایید. کارشناسان اویواسکای آماده پاسخگویی به سوالات شما علاقه مندان به صنعت هوانوردی می‌باشند.

نتیجه گیری و سوالات متدوال

صنعت هوانوردی یکی از گسترده‌ترین و متنوع‌ترین صنایع دنیاست که نیاز به آموزش‌های تخصصی در زمینه‌های مختلف دارد. انواع دوره‌های هوانوردی به افراد این امکان را می‌دهند تا در حوزه‌های مختلف این صنعت فعالیت کنند و در زمینه‌های مختلفی از جمله خلبانی، تعمیرات هواپیما، مدیریت عملیات فرودگاهی و خدمات مسافری تخصص پیدا کنند.

این دوره‌ها نه تنها به افراد این امکان را می‌دهند تا در مشاغل مختلف هوانوردی فعالیت کنند، بلکه به پیشرفت و ارتقاء استانداردهای ایمنی و کارایی در صنعت هوانوردی کمک می‌کنند.

دوره‌های هوانوردی به چه کسانی توصیه می‌شود؟

این دوره‌ها برای افرادی که به صنعت هوانوردی علاقه دارند و می‌خواهند در حوزه‌های مختلفی مانند خلبانی، تعمیرات هواپیما، مدیریت فرودگاهی، خدمات مسافری و غیره فعالیت کنند، مناسب است.

آیا می‌توانم همزمان در چند دوره هوانوردی شرکت کنم؟

بستگی به نوع دوره و حجم زمانی مورد نیاز برای هر دوره دارد. در صورتی که دوره‌ها با یکدیگر تداخل نداشته باشند و زمان کافی برای مطالعه و تمرین در اختیار داشته باشید، ممکن است بتوانید در چند دوره همزمان شرکت کنید.